İş hijyeni kavramı, bir işyerindeki risk faktörlerinin ve bunlara yönelik alınan önlemlerin genel anlamda incelenmesini ve çözümü için yapılacak çalışmaları kapsar.
Sağlık tehlikelerinin belirlenmesi, sağlık tehlikelerin değerlendirilmesi, sağlık tehlikelerinin kontrolü, kayıt işlemlerinin sağlanması, çalışanlara gerekli olan eğitimin verilmesi, periyodik olarak gözden geçirme aşamaları iş hijyeni çalışmalarında uygulanacak temel adımlardır.
İş Hijyeni kapsamında yapılan çalışmalarda çalışan sağlığını etkileyen fiziksel, kimyasal, biyolojik etkenlerin tespit edilmesi ve kontrol edilmesi sağlanmalıdır. Aksi taktir de iş ortamı ve çalışan sağlığı ve güvenliğini etkileyecek olup çeşitli tehlikelere sebebiyet verecektir.
Sağlığı tehdit eden tehlikelerin sınıflandırmasını yaparken;
- Kimyasal Tehlikeler; Doğrudan ya da dolaylı yolla insan vücuduna girerek çeşitli tehlikelere ortam hazırlamaktadır. Örnek verecek olursak, zehirli gazlar, tahriş edici gazlar, buhar, sıvı, gaz, katı halde bulunan kimyasal maddeler sayılabilir.
- Biyolojik tehlikeler; Bakteriler, virüsler vs.
- Çevresel koşulların uygun olmayışı nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler;
- Titreşim; Araç-gereçlerin ve makinelerin çalışırken oluşturdukları salınım hareketleridir. Yüksek hava basıncına sahip olan el aletleri, forklift, dikiş makineleri gibi ekipmanları kullanmak çalışan bireyde yorgunluk ve sinirlilik gibi psikososyal belirtilerin eşlik ettiği çeşitli rahatsızlıklar meydana getirebilir. Titreşimin vücutta yayılımı sırasında kemik- eklem ağrıları ve buna bağlı hastalıklar gelişebilir.
- Gürültü; Tekstil sanayi, metal işleri gibi sayabileceğimiz birçok sektörde kulağa hoş gelmeyen bu seslere yüksek düzeyde devamlı olarak maruziyet durumu olduğunda çalışanda işitme kayıplarına ve iş kazalarına neden olabilir.
- Aydınlatma; Ortamı ve içerisinde barındığı nesneleri istenilen ölçütte görsel algılanmaya uygun kılınacak şekilde tasarlanan ışık uygulaması aydınlatma olarak tanımlanır. İş ortamında uygun aydınlatmanın sağlanmamış olması durumunda çalışanda görme yetisinde bozukluk ve sinir sistemi üzerinde bozukluklar oluşturabilir. Bu unsurla birlikte sadece çalışan sağlığı etkilenmeyecek olup, iş yürütümü esnasında da çeşitli sorunlarla karşılaşılacaktır.
- Radyasyon; Elektromanyetik dalgalar veya hızlı parçacıklar şeklinde yayılan enerjidir. Genel olarak iş yerindeki radyasyon, hassas kişilerde boğazda kuruluk hissi, görme problemleri, baş ağrısı, seslere karşı aşırı hassasiyet, işitme zorluğu gibi rahatsızlıklara sebebiyet verir.
- Ergonomik Tehlikeler; Ergonomi kavramı işin insana, insanın işe olan uyumudur. Tekrarlanan hareketler, ağır yük kaldırma gibi ergonomiye uymayan durumların yaşanması sağlığı tehdit eden tehlikelerdendir. İnsan vücudunda özellikle kas- iskelet sistem üzerinde çeşitli bozukluklara zemin hazırlar.
Vücuda giriş yoluna göre tehlikelerin sınıflandırılması;
- Solunum yolu; Sanayi sektöründe çalışanların en çok etkilendiği yoldur.
- Gazlar; Çalışma ortamında bulunan sağlığı olumsuz yönde etkileyen mesleki zehirlenmelerin çoğu solunum yolu ile alınan gazlar sebebiyle oluşur. Hem çalışma ortamında bulunan gazlar hem de belirli ısı ve işlemler sonucu ortama yayılan gazlar sağlığı tehdit eder.
- Buharlar; normal sıcaklık ve atmosfer basıncında buharlaşabilen, katı, sıvı veya gaz halde bulunan maddelerin hava da bulunan buharlarıdır. Örnek verecek olursak; alkol, toluen gibi maddelerin karıştırılması, boyama işlemleri, temizleme işlemleri gibi sayabileceğimiz bir çok alanda bu zararlı buharlar meydana gelebilmekte ve sağlığı tehdit eden bir ajan haline gelmektedir.
- Sisler; Çok ince sıvı damlacıklarının havada yayılımı sonucunda meydana gelirler ve çalışan üzerinde olumsuz etkiler meydana getirebilirler.
- Tozlar; Çok ince katı madde parçacıklarının havada dağılması ile meydana gelirler. Temizleme, delme gibi işlemler sonucunda ortaya çıkan bu ajanlar çalışma ortamında yayılım göstererek sağlığı tehdit eder. İşlem sonucu ortaya çıkan partiküllerin mikron cinsinden değerlendirildiğinde, özellikle 0.1 ile 5 mikron arasında bulunan tozlar son derece tehlikelidir. Kimyasal tozları sınıflandırırken üç başlık altında toplayabiliriz bunlar;
-Organik tozlar, pamuk tozu, gübre tozu gibi tozlardır.
-İnorganik tozlar; kömür, demir, kum, çimento tozları gibi tozlardır.
-Biyolojik yapılı tozlar; İnert tozlar, toksik tozlar, alerjik tozlar, fibrojenik tozlar, kanserojen tozlardır.
- Dumanlar; Kimyasal katı maddelerin gaz halindeki dumanlarıdır. Özellikle kaynak ve kesme işlemleri sonucu ortaya çıkan dumanlar karşısında mutlaka gerekli önlemler alınmalıdır.
- Deriye temas yolu ile; Doğrudan doğruya deriye teması ile deride emilim gerçekleşir. Asitler- alkali maddeler, solventler, yağlar, krom, nikel gibi bileşimler cilt için tehlikelidir.
- Sindirim yolu ile; Ortamda bulunan ve salya ile karışan zehirli maddeleri yutmak, kimyasal maddeler ile bulaşma meydana gelmiş gıdaların tüketilmesi ile vücuda giriş yapar.
- Enjeksiyon yolu ile; İnsan vücuduna enjeksiyon yolu ile alınan sağlığı olumsuz yönden etkileyen ajanlar nedeniyle çeşitli bozukluklar ortaya çıkabilir.
- Göz tarafından absorbe olarak; İnsan sağlığına zarar veren bileşim ve oluşumların göze temas edip, gözde emilimi sonucu olumsuz durumlar meydana gelebilir.
Sağlığı Tehdit Eden Tehlikelerin Değerlendirilmesi
- Ortamda bulunan maddenin yapısı veya zararlı etkileri
- Maruziyet düzeyi
- Çalışanın maruziyet suresi
- Çalışan personeller tarafından alınan görüşler ve bildirimler
- Ortam ölçümlerinin yapılması sonucu elde edinilen veriler
- Sağlık riski oluşturan tehlikelerin kontrolü
Tehlikeleri Önleyici/ Düzeltici Yöntemler
- Tehlike Kaynağını Yok Etme
Çalışma ortamında araç-gereç, ekipmanların değişikliği,
İş gereği kullanılacak maddelerin zehirli olmayan ya da daha az zehirli olan maddeler ile değiştirilmesi
Çalışma planında kullanılan üretim yönteminin değiştirilmesi
Çalışma ortamının düzeni
- Kirli Havanın Yayılımının Önlenmesi
Tehlikeli üretim yapılan alanları diğer alanlardan ayırmak
Tehlikeli üretim yapılan makine ve tesisatı tamamen kapalı duruma getirmek
Kirlenen havanın dağılmadan çalışma ortamından uzaklaştırılması
Çalışan eğitiminin, çalışma ortamı ve yapılan işe göre uygun olarak verilmesi
- Çalışanları tehlikelerden korumak
Çalışma ortamlarının birçoğunda çalışanların maruziyetini azaltmak ve sağlık riski oluşturan tehlikeleri ortadan kaldırmak için alınan önlemler yetersiz kalabilmektedir. Bu durumlarda ise genel havalandırma ve solunum yolları koruyucu ekipmanların kullanılması alınabilecek önemli tedbirlerdendir.
Kayseri İş Sağlığı ve Güvenliği firması İNOVA OSGB olarak, alanında uzman kadromuzla kaliteli ve güvenilir hizmet vermek için sizler için çalışıyoruz…
Hizmetlerimizden faydalanmak istiyorsanız (0352) 222 02 02
WhatsApp tan ulaşabileceğiniz numaramız 0552 727 87 87
Sağlıklı Günler Dileriz…
Bir yanıt bırakın